Portör, taşıyıcı, dağıtıcı anlamına gelmektedir. İnsanlarda bulunan bazı virüs ve etmenleri taşıyıcı görevi üstlenerek başkalarına bulaştırmaya, dağıtmaya sebebiyet verir. Portör taşıyıcısı olan insanların sağlığı bulaşan kadar etkilenmezken, bulaştığı kişilerde ciddi sağlık sorunları meydana gelmektedir. Bu sebeple portör muayenesi ve testi uygulanması gereken önemli sektörler bulunmaktadır.

Özellikle gıda sektöründe bu testin uygulanması zorunludur. Yasal olarak kanunlaştırılmış bu test aşçı, garson, yemekhane hizmetleri ve kreş, yuva çalışanlarına belirli aralıklarla uygulanmak zorundadır. Ortalama 3 aylık periyotlarla yapılması öngörülmüş olup, 6 ay da bir yapılması kabul edilmektedir. Gıda üretimi yapan, yenilen ve içilen ürünlerin üretimini yapan alanlarda 3 ayda bir yapılması zorunludur.

Portör muayenesi fiziki olarak yapılmakta olup, portör testleri laboratuvar tetkikleriyle incelenerek neticelendirilmektedir. Portör testi komplike bir testtir. Dışkı (gaita), bağırsak, boğaz burun kültür testlerive akciğer grafisiolmak üzere birçok inceleme yapılmaktadır.Bu testlerle vücutta herhangi bir enfeksiyon, virüs, bakteri olup olmadığı test edilir. Portör taşıyıcı nitelikte olduğu için vücutta bulunan enfeksiyonu başkalarına bulaştırır. Bu sebeple kısa zaman aralıklarıyla yapılan bu testlerle insan sağlığını korumak esas alınmıştır.

Portör testinde uygulanan, Gaita kültürüyle, dışkıda bulunan enfeksiyon, bakteri tespiti yapılmaktadır. Alınan dışkı örneği incelenerek bu tespitler yapılmaktadır. Verilen dışkı örneğine su, sabun, tuvalet kağıdı gibi herhangi bir şey bulaştırılmamalıdır. Dışkı doğrudan tahlil yapılacak kapta olmalı ve klozete bile temas etmemelidir. Çünkü klozet vb. alanlarda bulunan mikropları bulaştırıp doğru sonuçların alınmasını etkileyebilmektedir. Bunun dışında bağırsakta bulunan Salmonella ve Shigella bakterileri mikroskobik olarak incelenerek tespit edilmektedir. Bu bakteriler ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra boğaz ve burun kültürüyle gram boyası, epitel hücreler ve boğaz florası incelemeleri yapılmaktadır. Burun kültüründeyse, lökosit ve flora incelemeleri yapılmaktadır.Akciğer filmi ve diğer testlerin sonuçları yaklaşık 2-3 günde alınabilmektedir.  

Portör testi uygulanmadan önce dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Uygulama yapılmadan en az iki saat kadar önce yağlı yemeklerden kaçınmalı ve fazla yiyecek tüketilmemelidir. Sigara kullananlar en az 24 saat sigara içmemiş olmalı ve en az 4 saat kadar süreyle alkol almamış olmalıdır.

Gıda sektörü, yemekhane, üretim gibi alanlarda işverenlerin hassasiyetle çalışanlarına yasal sürede bu testleri uygulama zorunluğu getirmesi birçok insan sağlığını korumaktadır. Bu anlamda çalışanlar kadar işverenlerinde konunun takipçisi olması ve eksiksiz olarak çalışanların portör testlerinin uygulamasını sağlaması gerekmektedir.

Portor Muayene Tetkikleri

Burun Kültürü: Staphyloccoccus aureus adı verilen bakterilerin tespit edilmesi için yapılan incelemedir. Bu bakteriler direnç kaybına yol açarak birçok hastalığa yol açmaktadır.

Boğaz kültürü: Beta hemolitik Streptoccoccus adı verilen bakteriler incelenir. Yüksek ateş, boğazda ağrı gibi belirtler gösterir. Bu bakteriler kalp kapakçılarına kadar yerleşebilekte olup, kapakların eriesine kadar sebep olaktadır.

Gaita Kültürü: Tifo ve shigella bakterileri incelenmektedir.

Gaita Mikroskopisi: Parazitlerin kontrolü için inceleme yapılmaktadır. Vücutta bulunan pazazitler ateş, ishal gibi belirtiler gösterir. Tuvalet sonrası dezenfekte iyi yapılmadığında el yoluyla hızla bulaşabilir.

Akciğer Grafisi: Tüberküloz ve akciğer rahatsızlıkları açısından incelenir.

Portör Mevzuatı

Gıda ve gıda ile ilgili tüm iş sahalarında ve sıhhi müesseselerde çalışan kişilerin 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126. ve 127. maddelerindeki hükümler gereği Portör Muayenesi yaptırılması zorunludur.

Gıda ile temas halince olanların ayrıca Hepatit B testi de yaptırılması önerilmektedir.